ΑΝΑΛΥΣΗ
Το δυσθεώρητο κόστος των μαχητικών 5ης γενιάς
Το F-22 χρειάστηκε 20 χρόνια από την αρχική έγκριση
του προγράμματος για να πιστοποιηθεί για IOC!
προϋπολογισμού στο κογκρέσο. Από τη μία ήταν το κόστος που αυξανόταν και από την άλλη η προσπάθεια
πολλών γερουσιαστών και βουλευτών να κρατήσουν
ανοιχτές τις γραμμές παραγωγής στις περιοχές όπου
εκλέγονταν, καθώς προσέφεραν πολλές θέσεις εργασίας και χρήμα (οι κατασκευάστριες εταιρείες είχαν
«πετύχει» το F-22 να παράγεται σε εγκαταστάσεις 44
πολιτειών των ΗΠΑ ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο, για να
μπορούν δηλαδή να ασκούν πολιτική πίεση στους τοπικούς άρχοντες).
Επιπλέον, η συνεχής αλλαγή των εκτιμώμενων αναγκών της USAF μετέτρεπαν κάθε χρόνο το πρόγραμμα
σε μάχη προϋπολογισμών, που γινόταν τόσο δημόσια
όσο και παρασκηνιακά. Ακόμη και τώρα που η παραγωγή του έχει ολοκληρωθεί, υπολογίζεται ότι θα
χρειαστούν στα επόμενα χρόνια 4 δις δολάρια για να
συνεχιστεί το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού του, συν το
ετήσιο κόστος συντήρησης και λειτουργίας, ποσά που
είναι βέβαια τεράστια και αναπροσαρμόζονται συνεχώς
προς τα πάνω. Να υπενθυμίσουμε επίσης ότι ο εξοπλισμός υποδομών της γραμμής παραγωγής (jigs) έχει διατηρηθεί σε αποθήκευση ώστε να μπορεί να ανοίξει σε
περίπτωση που αυτό κριθεί απαραίτητο. Η ασφαλιστική
αυτή δικλείδα τέθηκε ως προϋπόθεση για τον μεγάλο
«συμβιβασμό» στο κογκρέσο για να τερματιστεί το
πρόγραμμα, αν και η εκτίμηση ότι κάτι τέτοιο θα κοστίσει από 500 έως 900 εκατομμύρια δολάρια κάνει την
προοπτική μάλλον απαγορευτική.
30
04/2015
F-35, το μαχητικό του 1 τρισεκατομμυρίου!
Αυτήν τη στιγμή το F-35 είναι το μοναδικό μαχητικό 5η ς γενιάς που παράγεται στη Δύση, σε ένα γιγάντιο πολυεθνικό πρόγραμμα προμήθειας (με επικεφαλής τη Lockheed Martin) που θεωρητικά θα
φθάσει τα 3.100 αεροσκάφη (με τις ΗΠΑ να αποκτούν το μεγαλύτερο μερίδιο, τα 2.443). Εδώ βέβαια αρχίζουν τα προβλήματα με βασικότερο το οικονομικό, αφού ήδη το αεροσκάφος αποκαλείται «η αποτυχία του ενός τρισεκατομμυρίου δολαρίων», καθώς αυτό είναι το ποσό που εκτιμάται
ότι θα στοιχίσει μόνο για τις ΗΠΑ. Τώρα (και για τη φάση LRIP) τα τρία μοντέλα του F-35 κοστίζουν
από 148 εκατομμύρια δολάρια το ένα (το F-35A της USAF) έως 337 εκατομμύρια (το F-35C του
ναυτικού). Το μέσο κόστος ανά αεροσκάφος διαμορφώνεται έτσι στα 178 εκατομμύρια δολάρια,
ενώ το 1 τρις είναι ο υπολογισμός τού συνολικού «πακέτου» αγοράς, συντήρησης και λειτουργίας
για ένα «κύκλο ζωής» 40 ετών περίπου.
Ήδη όμως στα πρώτα αεροσκάφη έχουν αναφερθεί πολύ σημαντικές διαφορές στο λειτουργικό κόστος απ’ ό,τι προβλεπόταν. Για παράδειγμα, ένας αισθητήρας θερμού αέρα στον κινητήρα
(αξίας 4.597 δολαρίων) αντικαθίσταται από 60 έως 129 φορές περισσότερο απ’ ό,τι είχε προβλεφθεί! Ήδη κάθε ώρα πτήσης στοιχίζει 35.200 δολάρια, όταν το αντίστοιχο ποσό για ένα F-16 είναι
22.500 δολάρια (σύμφωνα με μελέτη του Γραφείου Κυβερνητικής Υπευθυνότητας των ΗΠΑ-GAΟ,
μιας κρατικής υπηρεσίας η οποία ασκεί λογιστικό έλεγχο στις κρατικές δαπάνες και προγράμματα). Όταν ο στόλος των αμερικανικών F-35 θα έχει παραδοθεί (περίπου στα μέσα της δεκαετίας
του 2030), το ετήσιο κόστος λειτουργίας και υποστήριξης υπολογίζεται ότι θα φθάσει τα 19,9 δις
δολάρια, ενώ σήμερα το σύνολο του στόλου των μαχητικών των ΗΠΑ (που θα αντικατασταθεί από
το F-35) στοιχίζει πολύ λιγότερο, 11,1 δις.
Η ίδια μελέτη διαπιστώνει ότι το πρόγραμμα του F-35 δεν έχει πετύχει μέχρι τώρα να δώσει μια
σαφή εικόνα του συνολικού κόστους του, μιας και ακόμη δεν έχουν ξεκινήσει οι μαζικές παραδόσεις αεροσκαφών. Έτσι το όλο σχέδιο είναι τόσο μεγάλο πλέον που δεν μπορεί να σταματήσει
αλλά και τόσο ακριβό -το ακριβότερο στην ιστορία των Αμερικανικών Ενόπλων Δυνάμεων- που
πρέπει να πείσει τα νομοθετικά σώματα των ΗΠΑ ότι βρίσκεται εντός κάποιου πλαισίου συγκράτησης των δαπανών. Η κατάσταση Catch-22 δηλαδή «too big to fail» επανέρχεται με άλλη μορφή.
Γιατί το F-35 έχει ξεφύγει τόσο από τον αρχικό (και ήδη ακριβό) προϋπολογισμό του; Και εδώ έχου-