beyond borders : w królestwie filmowej wolności . Czy historia kina mogła potoczyć się inaczej ?
Ludzie określani przez narratora powieści Roberta Musila jako obdarzeni ” poczuciem ewentualności ”, dającego ” zdolność do uwzględniania wszystkiego , co równie dobrze mogłoby się zdarzyć ” oraz ” nie uznawania za ważniejsze tego , co jest , od tego , czego nie ma ”, odpowiedzieliby z pewnością twierdząco . Przez pierwszych dwadzieścia lat istnienia kina dominowały w nim niepodzielnie krótkie formy , układane w zestawy filmowych rozmaitości zapełniały programy pierwszych kin fascynując i zadziwiając ówczesną widownię . To w tych formach specjalizowało się pierwsze pokolenie amerykańskich producentów . Przegrali oni jednak konkurencję z nieco młodszymi rywalami – założycielami Hollywood , którzy zaoferowali widzom inny typ widowiska : pełnometrażowy film fabularny . W obiegu opartym na dystrybucji kinowej dłuższa forma zwyciężyła , być może widzowie chcieli , by film trwał co najmniej tyle , ile czasu poświęcili na dotarcie na seans ?
W efekcie doszło w kinie do standaryzacji tak silnej , iż uznajemy ją dziś za całkowicie naturalną ; otóż z nielicznymi wyjątkami fabularne filmy , które oglądamy w regularnej dystrybucji , trwają od 90 do 120 , czasami 150 minut . Wyobraźmy sobie , że wchodzimy do księgarni i uderza nas nagle niezwykłe podobieństwo grubości grzbietów książek – wszystkie mają od 200 do 300 stron . Co więcej , przy bliższym oglądzie okazuje się , iż to niemal bez wyjątku powieści . W naszej hipotetycznej księgarni nie ma nic grubszego i nic cieńszego , nie ma też niczego poza powieścią , brakuje poezji , opowiadań i eseju . Wyimaginowana księgarnia z pewnością wydałaby się nam miejscem dość osobliwym . Tymczasem taką ” księgarnią ” właśnie jest współczesna dystrybucja kinowa , gdzie tak rzadko trafia cokolwiek innego niż pełnometrażowy film fabularny lub ewentualnie dłuższy dokument . Brakuje ” poezji ”, ” eseju ”, ” krótkiej prozy ”. Co więcej , wybiórczość ta nawet nas nie zastanawia .
Na ogół poza naszą świadomością pozostają ogromne terytoria krótkometrażowego kina : fabuły , dokumentu , animacji i eksperymentu . Coraz rzadziej goszczą one także w pasmach telewizyjnych . Niełatwo im przebić się pośród internetowej obfitości form audiowizualnych . Festiwale kina krótkometrażowego , takie jak Short Waves Festival w Poznaniu , Cinemaforum w Warszawie czy Żubroffka w Białymstoku , stają się unikalną okazją do obcowania z tą formą filmową .
12