Bölüm I: Ulusal Düzeyde Sorumlu Vergicilik
Vergi Ödevlerinin Yerine Getirilmesi
için İlave Süre Verilmesi
Mücbir Sebep
Mükelleflerin vergi ödevlerini yerine
getirmesini engelleyen bazı olay ve
durumlar kendilerine tanınan sürelerin
uzamasına neden olur. Bunlardan bir
tanesi mücbir sebep hâlleridir. Mücbir
sebepler, mükellefin iradesi dışında
meydana gelen kontrolü ve önlenmesi
mümkün olmayan ve vergi ödevlerinin
yerine getirilmesini engelleyen olay
ve durumlardır.17 VUK’un 13’üncü
maddesinde mücbir sebepler aşağıdaki
şekilde sıralanmaktadır:
Mücbir Sebepler
1. Vergi ödevlerinden her hangi birinin yerine
getirilmesine engel olacak derecede ağır kaza, ağır
hastalık ve tutukluluk
2. Vergi ödevlerinin yerine getirilmesine engel olacak
yangın, yer sarsıntısı ve su basması gibi afetler
3. Kişinin iradesi dışında vukua gelen mecburi
gaybubetler
4. Sahibinin iradesi dışındaki sebepler dolayısıyla
defter ve vesikalarının elinden çıkmış bulunması
Mücbir sebeplerin oluşabilecek vergi
ihtilaflarının çözümüyle ilgili çeşitli
sonuçları söz konusudur:
• Mücbir sebep ortadan kalkıncaya kadar
ödevlerin yerine getirilmesine ilişkin ve
tarh zaman aşımı gibi süreler işlemez.
• Maliye Bakanlığı, mücbir sebep
hâli ilan etmeye ve bu sürede vergi
ödevlerinden yerine getirilemeyecek
olanları tespit etmeye yetkilidir.iv Bu
yetki vergi türleri ve işyerleri itibarıyla,
beyannamelerin toplulaştırılması, yeni
Vergi Usul Kanunu, madde 15
Vergi Usul Kanunu, madde 373
vi
Vergi Usul Kanunu, madde 111
vii
Vergi Usul Kanunu, madde 115
viii
Vergi Usul Kanunu, madde 17
beyanname verme süreleri belirlenmesi
ve beyanname verme zorunluluğunun
kaldırılması şeklinde de kullanılabilir.
• Mücbir sebeplerden herhangi birinin
varlığı genel olarak biliniyorsa, bu
durum belgelenir ve ispat edilirse vergi
cezası kesilmez.v
• Maliye Bakanlığı mücbir sebep hâli ilân
edilen yerlerdeki mükelleflerin ödeme
süresi afet tarihinden sonraya rastlayan
her türlü vergi, ceza ve gecikme faizleri
ile verecekleri beyannamelere istinaden
tahakkuk ettirilen vergilerin ödeme
sürelerini, vadelerinin bitim tarihinden
itibaren azamî bir yıl süreyle uzatmaya
yetkilidir.vi
• Mücbir sebeplerin diğer bir sonucu
verginin terkin edilmesidir. Yangın, yer
sarsıntısı, yer kayması, su basması,
kuraklık, don, muzir hayvan ve haşarat
istilası ve bunlara benzer afetler
yüzünden varlıklarının en az üçte birini
kaybeden mükelleflerin bu afetlerin
zarar verdiği gelir kaynakları ile ilgili
bulunan vergi borçları ve vergi cezaları
Maliye Bakanlığı’nca zararla mütenasip
olmak üzere kısmen veya tamamen
terkin olunur.vii
Zor Durumlarda Mühlet Verme
Zor durumda bulunmaları nedeniyle
vergi ödevlerini süresi içinde yerine
getiremeyecek olanlara, kanunî sürenin
bir katını, kanunî sürenin bir aydan az
olması halinde bir ayı geçmemek üzere
Maliye Bakanlığı’nca münasip bir mühlet
verilebilir.viii Mühlet verilebilmesi için (i)
mühlet isteyen sürenin bitmesinden
evvel yazıyla istemde bulunmalı, (ii)
istemde gösterilen mazeret, mühlet
verecek makam tarafından kabule layık
görülmeli ve (iii) mühlet verilmesi hâlinde
verginin alınması tehlikeye girmemelidir.
iv
v
Sorumlu Vergicilik
61