Bölüm I: Ulusal Düzeyde Sorumlu Vergicilik
Anlaşma başvuruları tek taraflı
yapılabileceği gibi yabancı ülkelerin de
sürece dâhil olmasına imkân verecek
şekilde iki taraflı veya çok taraflı da
yapılabilir. Süresi en fazla üç yıl olan
anlaşmalar imza tarihinden itibaren
hüküm ifade etmektedir. Yenileme
için mükelleflerin anlaşma süresinin
bitim tarihinden en az dokuz ay önce
idareye başvurmaları gerekmektedir.
Anlaşma başvuru ve yenileme talepleri
harca tâbidir. 2016 yılı için başvuru
harcı 53.004,10 TL; yenileme harcı ile
42.403,10 TL’dir. Anlaşılan yöntem
üç yılı aşmamak üzere belirlenen süre
ve koşullar altında kesinlik taşımakta
ve bu şekilde tespit edilen yöntem,
belirlenen koşullar altında vergi inceleme
elemanları tarafından eleştiri konusu
yapılamamaktadır.
Gerek idare gerek mükellefler açısından
pek çok fayda içermesine rağmen
peşin fiyatlandırma anlaşmaları yaygın
olarak kullanılmamaktadır. Gelir İdaresi
Başkanlığı 2015 yılı faaliyet raporunda
açıklandığı üzere 2015 yılı sonu itibariyle
idare tarafından kabul edilen anlaşma
başvuru sayısı 19, imzalanan anlaşma
sayısı ise altıdır. Sekiz yılda ancak altı
anlaşma sonuçlandırılabilmiş olması
düşündürücü bir durumdur.
Anlaşma yapılmış olması mükellefin
anlaşma konusuyla ilgili olarak
incelenemeyeceği anlamına gelmemekte,
yöntemin doğru uygulanıp uygulanmadığı
yönünden inceleme yapılabilmektedir.
Peşin fiyatlandırma anlaşması mükellefin
anlaşmada belirtilen koşullara uymaması;
mükellef tarafından gerek başvuru
sırasında gerekse sonraki aşamalarda
ibraz edilen bilgi ve belgelerin eksik,
yanlış veya yanıltıcı olduğunu tespit
edilmesi durumlarında idare tarafından
tek taraflı olarak anlaşmanın imzalandığı
tarihten itibaren iptal edilebilmektedir. Bu
durumda, anlaşma hiç yapılmamış kabul
edilerek mükellef vergi incelemesine
sevk edilmektedir. Bununla birlikte
idare ile mükellef anlaşamadıkları
durumda mükelleflerin incelemeye sevk
edildikleri görülmektedir. Bu tür kural
ve uygulamalar nedeniyle oluşan vergi
incelemesi baskısı mükelleflerin sisteme
olana güvenini ve başvuru isteklerini
azaltmaktadır.
“Asıl amacı potansiyel ihtilafı çözerek
ve vergi incelemesi ihtimalini
azaltarak huzura kavuşmak
olan mükellefin mevzuat ve
uygulamalardaki yoğun vergi
incelemesi baskısı nedeniyle
sisteme temkinli yaklaştığı
gözlenmektedir. Başvuruların artması
için söz konusu vergi incelemesi
baskısının azaltılması faydalı
olacaktır.”
Asıl amacı potansiyel ihtilafı çözerek
ve vergi incelemesi ihtimalini azaltarak
huzura kavuşmak olan mükellefin
mevzuat ve uygulamalardaki yoğun vergi
incelemesi baskısı nedeniyle sisteme
temkinli yaklaştığı gözlenmektedir.
Başvuruların artması için söz konusu
vergi incelemesi baskısının azaltılması
faydalı olacaktır. Sürecin kısaltılması da
başvuruları artıran bir gelişme olabilir.
Mevcut uygulamada peşin fiyatlandırma
anlaşması görüşmeleri Gelir İdaresi
Başkanlığı’nda başka idari görevleri de
olan memurlar tarafından yürütülmektedir.
Tek veya öncelikli görevi anlaşmaların
yapılması olan idari bir birimin kurulması
başvuruları artırabilecektir.