Bölüm I: Ulusal Düzeyde Sorumlu Vergicilik
çözülmesi mükellefler üzerinde psikolojik
yönden de olumlu etki yapmaktadır.
Bununla beraber vergi incelemelerinde
vergi müfettişlerinin iddia ettikleri
hususlar dikkate alındığında görüş ayrılığı
veya yorum farkının vergi ihtilaflarında
önemli bir yer tuttuğu görülmektedir.
Bu durum, temel yetkisi idari eylem
ve işlemlerin hukuka uygunluğunu
denetlemek olan vergi mahkemelerini
giderek daha fazla olayların gerçek
mahiyetini, iktisadi ve teknik icapları
araştırmaya ve bir nevi yerindelik
denetimi yapmaya itmektedir. İhtilafın
idari aşamada çözülmesi çok daha sağlıklı
sonuçlar doğurabilir.
Fiilen doğmuş bir vergi ihtilafı idari
aşamada çözülebileceği gibi, ileride
farklı yorumlanma ve ihtilaf yaratma
potansiyeli olan vergi konuları da henüz
ortaya çıkmadan idari aşamada çözülebilir.
Böylece mükellefler için hukuki güvence
sağlanırken, idare de inceleme yükünden
kurtulmuş olacaktır.
Mevcut Vergi İhtilaflarının İdari
Yollarla Çözümü
Tıpkı vergiler gibi idari çözüm yolları da
kanun ile konulur, değiştirilir ve kaldırılır.
Vergi ihtilaflarının idari yollarla çözümü ile
ilgili olarak Vergi Usul Kanunu’nda (VUK)
birçok müessese yer almaktadır.
Vergi Hatalarının Düzeltilmesi
VUK’un 116 ila 126’ncı maddeleri vergi
hatalarına ve bunların düzeltilmesine
ayrılmıştır. Vergi hataları, vergilendirme
işleminin özüne ilişkin olmayan, nispeten
kolay tespit edilebilen, hukuken tartışma
konusu olacak bir yapı arz etmeyen,
doğrudan vergi miktarını etkileyerek ya
da fazla verginin tarh ya da tahakkukuna
yol açan maddi veya yükümlülükte
yapılan ve ilk bakışta anlaşılabilen basit
değerlendirme yanlışlıkları şeklinde ortaya
çıkan işlem sakatlıklarıdır.1 Tartışmaya
açık ve yoruma elverişli sorunlar vergi
hatası olarak değerlendirilmez. Ödeme
emri aşamasındaki ihtilaflar için de
hata tanımlaması kullanılamaz. Bunun
gibi değerleme ve amortisman hataları
ile Takdir Komisyonu kararlarındaki
hesap hataları da vergi hatası olarak
kabul edilmez. Ayrıca vergi tutarını
etkilemeyen hataların vergi hatası olarak
kabul edilmeleri mümkün değildir.2 Bazı
istisnaları bulunmakla birlikte vergi hataları
vergi alacağının doğduğu takvim yılını
takip eden yılın başından itibaren beş yıllık
zaman aşımı süresi içinde tespit edilmeli
ve düzeltilmelidir.
Vergi hataları, vergilendirme hataları
ve hesap hataları olarak iki grupta
düzenlenmiştir.
Vergi Hataları
Vergilendirme Hataları
• Mükellefin şahsında hata
• Mükellefiyette hata
• Konuda hata
• Vergilendirme döneminde hata
Hesap Hataları
• Vergi matrahında hata
• Vergi miktarında hata
• Mükerrer vergilendirme
Vergi hatalarının tespit edilmesinden
sonra giderilmesi işlemi düzeltme olarak
adlandırılmaktadır. Hem vergi asılları
hem de cezalar düzeltme kapsamına
girebilmektedir. VUK’un 375’inci
maddesinde vergi cezalarında yapılan
hataların da vergi hataları için belli usul
ve koşullara bağlı olarak düzeltilebileceği
hükmü yer almaktadır. Vergi hatalarının
düzetme işlemi vergi dairesince
re’sen veya mükellefin talebi üzerine
gerçekleştirilir ve mutlaka düzeltme
fişiyle yapılır. Mükellefin düzeltme talebi