KPMG Turkey Publications | Page 59

Bölüm I: Ulusal Düzeyde Sorumlu Vergicilik çözülmesi mükellefler üzerinde psikolojik yönden de olumlu etki yapmaktadır. Bununla beraber vergi incelemelerinde vergi müfettişlerinin iddia ettikleri hususlar dikkate alındığında görüş ayrılığı veya yorum farkının vergi ihtilaflarında önemli bir yer tuttuğu görülmektedir. Bu durum, temel yetkisi idari eylem ve işlemlerin hukuka uygunluğunu denetlemek olan vergi mahkemelerini giderek daha fazla olayların gerçek mahiyetini, iktisadi ve teknik icapları araştırmaya ve bir nevi yerindelik denetimi yapmaya itmektedir. İhtilafın idari aşamada çözülmesi çok daha sağlıklı sonuçlar doğurabilir. Fiilen doğmuş bir vergi ihtilafı idari aşamada çözülebileceği gibi, ileride farklı yorumlanma ve ihtilaf yaratma potansiyeli olan vergi konuları da henüz ortaya çıkmadan idari aşamada çözülebilir. Böylece mükellefler için hukuki güvence sağlanırken, idare de inceleme yükünden kurtulmuş olacaktır. Mevcut Vergi İhtilaflarının İdari Yollarla Çözümü Tıpkı vergiler gibi idari çözüm yolları da kanun ile konulur, değiştirilir ve kaldırılır. Vergi ihtilaflarının idari yollarla çözümü ile ilgili olarak Vergi Usul Kanunu’nda (VUK) birçok müessese yer almaktadır. Vergi Hatalarının Düzeltilmesi VUK’un 116 ila 126’ncı maddeleri vergi hatalarına ve bunların düzeltilmesine ayrılmıştır. Vergi hataları, vergilendirme işleminin özüne ilişkin olmayan, nispeten kolay tespit edilebilen, hukuken tartışma konusu olacak bir yapı arz etmeyen, doğrudan vergi miktarını etkileyerek ya da fazla verginin tarh ya da tahakkukuna yol açan maddi veya yükümlülükte yapılan ve ilk bakışta anlaşılabilen basit değerlendirme yanlışlıkları şeklinde ortaya çıkan işlem sakatlıklarıdır.1 Tartışmaya açık ve yoruma elverişli sorunlar vergi hatası olarak değerlendirilmez. Ödeme emri aşamasındaki ihtilaflar için de hata tanımlaması kullanılamaz. Bunun gibi değerleme ve amortisman hataları ile Takdir Komisyonu kararlarındaki hesap hataları da vergi hatası olarak kabul edilmez. Ayrıca vergi tutarını etkilemeyen hataların vergi hatası olarak kabul edilmeleri mümkün değildir.2 Bazı istisnaları bulunmakla birlikte vergi hataları vergi alacağının doğduğu takvim yılını takip eden yılın başından itibaren beş yıllık zaman aşımı süresi içinde tespit edilmeli ve düzeltilmelidir. Vergi hataları, vergilendirme hataları ve hesap hataları olarak iki grupta düzenlenmiştir. Vergi Hataları Vergilendirme Hataları • Mükellefin şahsında hata • Mükellefiyette hata • Konuda hata • Vergilendirme döneminde hata Hesap Hataları • Vergi matrahında hata • Vergi miktarında hata • Mükerrer vergilendirme Vergi hatalarının tespit edilmesinden sonra giderilmesi işlemi düzeltme olarak adlandırılmaktadır. Hem vergi asılları hem de cezalar düzeltme kapsamına girebilmektedir. VUK’un 375’inci maddesinde vergi cezalarında yapılan hataların da vergi hataları için belli usul ve koşullara bağlı olarak düzeltilebileceği hükmü yer almaktadır. Vergi hatalarının düzetme işlemi vergi dairesince re’sen veya mükellefin talebi üzerine gerçekleştirilir ve mutlaka düzeltme fişiyle yapılır. Mükellefin düzeltme talebi