Bölüm I: Ulusal Düzeyde Sorumlu Vergicilik
Vergi İhtilaflarının
Barışçıl Yollarla Çözümü
Hakan Orhan
Şirket Ortağı,
Vergi Bölümü
Anayasa’dan kaynaklanan ve kanunla belirlenmiş şartlara
bağlı olan vergi toplama hakkının kullanımı ve vergi ödeme
yükümlülüğünün yerine getirilmesi konusunda kimi zaman
ihtilaflar meydana gelebilmektedir. Bu ihtilaflar genel
olarak vergi mevzuatının taraflarca yanlış uygulanması
nedeniyle vergi ve ceza işlemlerinde tarafların karşı karşıya
gelmesinden kaynaklanmakta, önemli bir kısmı da sonradan
gerçekleştirilen vergi incelemeleri neticesinde yapılan cezalı
vergi tarhiyatlarından doğmaktadır. Vergi ihtilafı doğuran
hususlardan biri de vergi ödevlerinin yerine getirilmemesidir.
Ancak sel, deprem, yangın gibi bazı mücbir sebeplerin varlığı
durumunda vergi ödevlerinin yerine getirilmesi için ilave
süreler verilebilmektedir.
Vergi ihtilaflarının yargı aşamasında veya idari aşamada
çözümü mümkündür. İdare vergi kanunlarından kaynaklanan
hak ve yetkilerini kullanmak için çoğu zaman dava yoluna
gitmeye ihtiyaç duymaz. Zira idare, hukuka uygunluk
karinesinden yararlanarak tek yanlı ve re’sen icra edilebilir
idari işlemler yaratabilir. Bununla birlikte mükellefler idarenin
her türlü eylem ve işlemine karşı dava açarak idari yargıdan
vergi ihtilaflarının çözümünü isteyebilirler. Buna vergi
ihtilaflarının dava yoluyla (yargı aşamasında) çözümü denir.
Ülkemizde yargıda hükmün kesinleşmesi davadan davaya
değişmekle birlikte genellikle iki ü ç yıl sürmekte, bu
süreyi aşan durumlarla da karşılaşılabilmektedir. Dava
yoluna gitmek mükellefler açısından önemli bir emek,
zaman ve maddi kaynak ihtiyacını beraberinde getirmekle
birlikte hükmün lehe olacağının garantisi de yoktur. İdare
açısından bakıldığında da ihtilafın hızla çözülmesi ve
tahsilatın yapılması önem arz etmektedir. Bu nedenlerle
mevzuatımızda vergi ihtilaflarının dava yoluna götürülmeden
idari aşamada barışçıl yollarla çözümüne imkân tanıyan
bazı müesseseler geliştirilmiştir. Vergi ihtilaflarının idari
yollarla çözümü, dava yoluyla çözümüne göre çok daha
hızlı ve pratik olduğu söylenebilir. İhtilafların barışçıl yollarla
Sorumlu Vergicilik
45