Bölüm I: Ulusal Düzeyde Sorumlu Vergicilik
Kararın Gerekçesi
AYM, ilgili kararın gerekçesinde
Anayasa’ya göre mülkiyet hakkına
vergi yoluyla yapılan müdahalenin
mutlaka kanuna dayanması gerektiğini
belirtmektedir. Mülkiyet hakkına vergi
yoluyla yapılan müdahalelerde kamu
yararı bulunup bulunmadığı, müdahalenin
hukuka dayalı olup olmadığı ve ölçülü
olup olmadığı hususlarının incelenmesi
gerekmektedir. AİHM içtihatlarına göre,
mülkiyet hakkına yönelik müdahalelerde
ilk incelenmesi gereken ölçüt hukuka
dayalı olma ölçütüdür. AİHM’ye göre
müdahalenin hukuka dayalı olması, iç
hukukta müdahaleye ilişkin ulaşılabilir
ve öngörülebilir kuralların bulunmasını
gerektirmektedir. AİHM, yasada
öngörülen koşulları, diğer bir ifadeyle
hukukiliği geniş yorumlayarak, kanun
altı düzenlemelerin, istikrar kazanmış
yargı kararlarına dayanan içtihat yoluyla
geliştirilmiş ilkelerin ve hatta örf ve
adet hukukunun da hukukilik şartını
karşılayabildiğini kabul ederken Anayasa,
tüm sınırlandırmaların mutlak manada
kanunla yapılacağını öngörerek AİHS’den
daha güvenceli bir koruma sağlamaktadır.
Somut olayda banka başvuruya konu
vergileri ve bu vergilere bağlı olarak
kesilen cezaları malvarlığından ödemek
zorunda kalmış olduğundan, verginin
esas itibarıyla mülkiyet hakkına yönelik bir
müdahale olduğu görülmektedir. Mülkiyet
hakkına vergi yoluyla yapılan müdahalenin
meşruiyetinin sorgulanabilmesi için,
kanuni dayanağının mülkiyet hakkı sahibi
bakımından ulaşılabilir ve öngörülebilir
olup olmadığının ve hak sahibinin hukuki
güvenliğinin sağlanıp sağlanmadığının
tespit edilmesi gerekmektedir.
Ulaşılabilirlik, ilgili hukuki düzenlemenin
aleni olması yani yayımlanmasını
ifade etmekte olup başvuru konusu
müdahalenin dayanağı olan kanun
hükümleri bakımından ulaşılabilirliğin
sağlandığında şüphe bulunmamaktadır.
Öngörülebilirlik ise hukuk kuralının
uygulanması hâlinde doğabilecek
sonuçların önceden tahmin edilebilmesi
anlamına gelmektedir. Buna göre
öngörülebilirlik koşulunun sağlandığından
söz edebilmek için, mülkiyet hakkı
sahibi tarafından hangi koşulların
gerçekleşmesi hâlinde m ülkiyet hakkına
müdahale edileceğinin önceden tahmin
edilebilmesi/bilinebilmesi gerekmektedir.
“Verginin kanuniliği ilkesi gereği vergi
yoluyla yapılacak müdahalelerin
temel dayanağı olan kanunların,
ilgili kişinin davranışlarını belirlemesi
amacıyla kişinin kolayca
ulaşabileceği, gerektiğinde
profesyonel yardım almak suretiyle
de olsa anlayabileceği, açık, net ve
yeterince belirgin nitelikte olması
gerekir.”
Bu çerçevede verginin kanuniliği
ilkesi gereği vergi yoluyla yapılacak
müdahalelerin temel dayanağı olan
kanunların ilgili kişinin davranışlarını
belirlemesi amacıyla kişinin kolayca
ulaşabileceği, gerektiğinde profesyonel
yardım almak suretiyle de olsa
anlayabileceği, açık, net ve yeterince