Bölüm I: Ulusal Düzeyde Sorumlu Vergicilik
olmaları halinde bu şahıslar, amme
alacağının ödenmesinden müteselsilen
sorumlu tutulur.” şeklindeki 5’inci fıkrası
ile “Kanuni temsilcilerin sorumluluklarına
dair 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nda yer
alan hükümler, bu maddede düzenlenen
sorumluluğu ortadan kaldırmaz.”
şeklindeki 6’ncı fıkrasını hukuk devleti
ilkesine aykırı bularak iptal etmiştir.
Bireysel Başvuru Hakkı
Bireysel başvuru hakkı 7.5.2010 tarihli
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın
Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılması
Hakkında Kanun’un 12 Eylül 2010
tarihinde yapılan referandumu sonucunda
hukuk sistemimizde yerini almış
olup söz konusu hak 23 Eylül 2012
tarihinde uygulamaya geçmiştir. Bireysel
başvurunun hukuki sonuçları hakkında
AYM tarafından hazırlanan rehberde4
söz konusu yöntemin temel nitelikleri
özetlenmiştir. Buna göre bireysel başvuru,
ek bir istinaf ya da temyiz yolu olmayıp
Anayasa ile koruma altına alınan temel
hak ve özgürlüklerden herhangi birinin
kamu gücü tarafından ihlalinden dolayı
mağdur olduğunu iddia eden kişiler
tarafından yapılabilmektedir.
Türkiye AİHS’ye 1954 yılında taraf olmuş,
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne
(AİHM) bireysel başvuru yolunu 1987’de,
AİHM’nin zorunlu yargılama yetkisini ise
1990’da kabul etmiştir.5 AYM bireysel
başvuruları incelerken kararını Anayasa
hükümlerine göre vermektedir. AİHS ilk
önce bireysel başvuru konusu hakların
neler olduğunun belirlenmesinde
kullanılması gereken bir kriterdir.
Öte yandan bütün idari ve yargısal
makamlarca sözleşmeye uyulması
bir zorunluluk olduğundan AYM’nin
karar alırken Anayasa hükümlerini
mümkün olduğu ölçüde AİHS’ye uygun
şekilde yorumlayıp bir sonuca varması
gerekmektedir.6
AYM bir temel hakkın ihlal edildiğini tespit
ettiğinde, öncelikle bu ihlalin giderilmesi
için yeniden yargılama yapılmasına gerek
olup olmadığına karar verir. Yeniden
yargılama yapılmasında hukuki yarar
yoksa, başvurucu lehine uygun bir
tazminata hükmedilebilir. Ancak tazminat
miktarının tespitinin daha ayrıntılı bir
incelemeyi gerektirmesi hâlinde bu
konuyu kendisi karara bağlamaksızın
genel mahkemelerde dava açılması
yolunu da gösterebilir. Yeniden yargılama
yapılması hukuki bir gereklilik ise ihlali
ve sonuçlarını ortadan kaldırmak için
AYM dosyayı ilgili mahkemeye gönderir.
İlgili mahkeme, kararda açıklanan ihlali
ve sonuçlarını ortadan kaldıracak şekilde
yeniden yargılama yapar ve mümkünse
dosya üzerinden ivedilikle karar verir.
Bireysel başvuru konusu olabilecek haklar
sırasıyla aşağıdaki gibidir:7
• Yaşama hakkı
• İşkence yasağı
• Kölelik ve zorla çalıştırma yasağı
• Kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkı
• Adil yargılanma hakkı
• Suç ve cezaların kanuniliği
• Özel yaşama, aile yaşantısına, konut ve
haberleşme özgürlüğüne saygı
• Düşünce, ifade, din ve vicdan hürriyeti
• Düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti
• Örgütlenme ve to plantı özgürlüğü
• Mülkiyet hakkı
• Eğitim ve öğrenim hakkı ve ödevi
• Serbest seçim hakkı
• Temel hak ve hürriyetlerin korunması
• Eşitlik ilkesi ve ayrımcılık yasağı