Bölüm II: Uluslararası Düzeyde Sorumlu Vergicilik
da etkin ve hızlı bir şekilde hareket
edemeyebilmektedirler. Hızla değişen
ekonomik hayatın gereklerine cevap
verememek, bu alandaki ilerlemeyi
engellememe arzusu veya bazen de
yeterli yetkinliğe sahip olmamak gerekli
önlemleri alamamanın nedenleri arasında
gösterilebilir.
Agresif Vergi Planlaması
Agresif vergi planlaması, ekonomik
ve teknik icaplar, vergi kanunlarının
konulmasındaki amaç ve kanunların
ruhundan ziyade büyük oranda vergi
kanunlarının lafzından hareketle ve
çoğunlukla uluslararası düzeyde
gerçekleştirilen bir faaliyettir. Vergi
planlaması yasal bir haktır ve işletmeler
istisnai durumlar dışında herhangi bir
yasal yaptırımla karşılaşmazlar. Yasa
koyucular zaten böyle bir imkânı vergi
mükelleflerine sağlamayı öngörmüştür.
Fakat agresif vergi planlamasında
yasaların konuluşundaki amacın ötesinde,
ekonomik ve ticari hayatın gereklerinden
bağımsız olarak ve bilinçli bir şekilde
efektif vergi yükünün azaltılması,
tamamen ortadan kaldırılması veya vergi
ödeme zamanının uzun süreli olarak
ertelenmesi söz konusu olduğundan,
bu faaliyetin vergiden kaçınma olarak
değerlendirilmesi mümkün olamaz.
Agresif vergi planlaması birden fazla
vergi rejiminin ayrı ayrı değerlendirildiği
durumlarda yasaların lafzına uygundur
ve bu yasal çerçevede gerçekleştirilir.
Genellikle çok uluslu işletmelerin çeşitli
ülkelerdeki varlık ve operasyonlarının
karmaşıklığı içinde ve detaylı bir inceleme
yapma imkânı olmayan durumlarda, vergi
cennetleri, türev enstrümanlar, kurumsal
yeniden yapılandırmalar veya birden fazla
vergi rejiminin kesiştiği işlemlerde vergi
rejimlerindeki boşluklardan yararlanılması
suretiyle hareket edilmektedir.
Agresif Vergi Planlaması Kapsamında
Kurum Zararlarının Haksız Olarak
Kullanılması
Agresif vergi planlaması farklı yöntemlerle
gerçekleştirilebilmektedir. Devreden
zararların kullanılması bu yöntemlerden
biridir. Yakın geçmişte yaşanan finansal
ve ekonomik krizler birçok şirketin
bilançosunda ciddi miktarda zararın
oluşmasına neden olmuştur. Devreden
zararın kullanılması konusundaki ülke
uygulamalarına uygun olarak geçmiş
yıl zararlarının matrahtan düşülmesi,
ülkelerin vergi gelirlerinde ciddi bir
kayba neden olmaktadır. Vergi gelirlerine
doğrudan etki eden bu uygulamanın
planlama amacıyla manipüle edilmesi
hâlinde haksız indirimden faydalanan
şirketler için vergi riskini de beraberinde
getireceği açıktır.
Geçmiş yıl zararlarının taşınması ve ileride
doğacak kârlardan mahsup edilmesi
hakkında her ülkenin kendine özgü
kuralları ve devreden zarar tutarlarını takip
yöntemleri bulunmaktadır. Ancak bu kural
ve yöntemler arasındaki ciddi farklar ve
detaylı ve kesin bilgiye ulaşmanın özel bir
çalışma gerektirmesi nedeniyle, agresif
vergi planlaması kapsamında yapılan
işlemlerin tespit edilerek incelenmesi
her zaman mümkün olmayabilmektedir.
Bu durum bazı şirketlerin zararlarının,
öngörülen sınırlamalar aşılarak
kurumun kendi bünyesinde veya başka
kurumların kârlarından mahsup etmek
suretiyle kullanılmasına imkân tanıyan
planlama yöntemlerinin gelişmesine
sebep olmuştur. Bu işlemlerin,
zarar taşıma ve mahsup kurallarının
getirilişindeki amaçlara aykırı olarak
yapılması durumunda vergiden kaçınma
olarak değerlendirilme