Bölüm I: Ulusal Düzeyde Sorumlu Vergicilik
Vergi Rekabetinin Olumsuz Etkileri
Zararlı vergi rekabeti veya etik olmayan
vergi rekabeti olarak da anılan vergi
rekabetinin olumsuz etkileri küresel
düzeyde hissedilmektedir. Vergi
rekabetinin olumsuz etkileri aşağıdaki
başlıklar altında sıralanmaktadır:12
• Sermaye akımlarının sapması (finansal
sermaye akımları üzerinde doğrudan,
reel yatırım akımları üzerinde ise dolaylı
etki)
• Vergi sistemlerinde adil olmayan bir
yapının oluşması
• Vergi yükümlülerinin vergiye gönüllü
uyumlarının zorlaşması
• Vergilerin ve kamu harcamalarının
miktar ve bileşiminin değişmesi
• Vergi yükünün işgücü, servet ve
tüketim gibi daha az hareketli vergi
konularına kayması
• Vergi yönetim maliyetlerinin artması
Bir noktaya kadar olumlu etkileri ile
mikro ve makro bazda olumlu etkileri
ile öne çıkan vergi rekabeti bir noktadan
sonra ciddi sorunlara yol açabilmektedir.
Bu alanda yaşanan en ciddi sorun vergi
rekabeti nedeniyle çok yüksek tutarlı
sermayenin ülkelerin takip ve denetiminin
çok zor olduğu vergi cennetlerine
kayması olmuştur.13 Küresel terör ve
uyuşturucu kartellerine de ciddi fırsatlar
sunan bu yönü ile vergi rekabeti dünya
barış ve huzurunu da tehdit eder hâle
bürünmüştür.
Uluslararası Vergi Rekabetinin Boyutları
Günümüzde sermayenin mobilitesi
arttıkça ülkelerin söz konusu sermayeyi
çekme konusundaki rekabetlerinin
kurumlar vergisi oranlarında dibe
doğru bir yarış ile neticelenmesinin
vergi hasılatında da kayıplara yol
açtığı hususundaki endişeler giderek
artmaktadır. Yine bu durumun kurumlar
vergisi hasılatında yol açacağı muhtemel
kayıpların mobilitesi düşük emek gibi
faktörler üzerindeki vergi yükünü artırması
sonucunda işsizliği de tırmandırabileceği
ve nihayetinde nitelikli işgücünün vergi
yükü düşük ülkeleri tercih edeceği
düşünceleri tartışılmaya başlanmıştır.14
KPMG’nin yıllık olarak küresel ölçekte
yaptığı “2012 Kurumlar Vergisi ve Dolaylı
Vergi Oranları” konulu araştırması vergi
rekabetinde yaşanan gelişmelerin vergi
oranları üzerindeki etkisini de net olarak
ortaya koymaktadır. Araştırmaya göre
geçmiş yıllara benzer bir şekilde, küresel
ölçekte dolaylı vergilerde artış; kurumlar
vergilerinde düşüş eğiliminin sürdüğü
gözlemlenmektedir. Bu esnada dünya
genelinde ortalama kurumlar vergisi oranı
ise aşağı yukarı aynı düzeyde kalmıştır.
2012 yılında bir önceki yıla göre sadece
0,09 puan azalarak, %24,43 olarak
hesaplanmaktadır. 2013 yılında birçok
ülkenin bütçe tekliflerinde kurumlar
vergisi oranı kesintisi görülmektedir. Bu
ülkeler arasında Meksika ve İsveç gibi
farklı bölgelerdeki ve farklı gelişmişlik
düzeyindeki ülkelerin yer alması dikkat
çekicidir.
Ancak son yıllarda yaşanan küresel
krizlerin etkisiyle hükümetler vergi
oranlarında yukarı yönlü revizyona
gitmek zorunda kalmaktadır. Zira KPMG
tarafından yapılan 2015 Küresel Vergi
Oranları Anketi’nde geçmiş 10 ila 15 yılın
standartları referans alındığında vergi
oranında görece yukarı yönlü küçük bir
hareketlilik yaşandığı görülmüştür. Ankete
göre, küresel ortalama kurumlar vergisi
oranı 2014 yılında %23,64, 2015 yılında
ise %23,68 olmuştur.