Bölüm I: Ulusal Düzeyde Sorumlu Vergicilik
gösteren hükümler kanun maddelerinde
açıkça gösterilmiştir. VUK’a vergi
kanunlarının ne suretle yorumlanacağı
ve bunların ne şekilde uygulanacağı
hususunda hüküm vazedilirken, hukuk
biliminde uygulanan yorum metodları
ve Batı ülkeleri vergi hukukunda yer alan
yorumlarla ilgili hükümler incelenmiş
ve bilimsel yorumlama metodunun
vergi kanunlarının bünye ve mahiyetine
en uygun bir metot olduğu sonucuna
varılmıştır. Vergi usul hukukumuzda
yenilik teşkil eden bu hükmün, vergi
uygulamaları ve vergi ihtilaflarının
çözümlenmesinde büyük bir noksanlığı
gidereceği ve tatbikatta, vergi adaleti
ve vergi güvenliği sağlayıcı bir ortam
yaratacağı idare ve mükelleflere büyük
kolaylıklar sağlayacağı şüphesizdir.
Ayrıca bu hükmün, iyi bir vergi
uygulaması için gerekli bulunan kazai
içtihatları geliştireceği idare ve vergi
yargı mercilerine kanun maddelerinin
uygulanmasında ışık tutacağı
muhakkaktır.”
ve kanunun tümü içindeki yerlerine
ve birbirleriyle olan bağlantılarına göre
taşıdıkları anlamı ifade eder. Sözün
(lafzın) ve özün (ruhun) birlikte hüküm
ifade etmesi yorumda genel kuraldır.
Bu noktada bir vergi kanununun özü
ile hüküm ifade etmesinin ne anlama
geldiğini araştırmak gerekir. Kanun
koyucu bu hükmü getirirken kanunun
sözü ile özünün her zaman aynı yönde
olmayabileceğini, bunlar arasında bir
çatışmanın bulunabileceğini düşünmüştür.
Kanunun sözünden ilk bakışta bir
anlam çıkartılamıyorsa ya da çıkartılan
anlam ciddi bir şüphe ve duraksamaya
yol açıyorsa kanunun amacı ve ruhu
araştırılacaktır. Dolayısıyla lafzın açık
olmaması hâlinde öze bakılması gerekir.
Kanunların Yorumlanmasında Farklı
Yaklaşımlar
Kanunların yorumlanmasında çeşitli
yöntemler geliştirilmiştir. Bu yöntemler;
deyimsel (lafzi) yorum, tarihsel yorum,
amaçsal yorum ve sistematik yorum
olarak ayrılmaktadır.
Yasama Yorumu
Kanun hükümleri belirli hâllerde doğrudan
kanun koyucu olan yasama tarafından
yorumlanır. Günümüzde yargı yetkisinin
kullanılmasına yasama tarafından
müdahale edilmesi anlamına geldiği için
yasama yorumuna hukuk sistemlerinde
yer verilmemektedir.
Deyimsel Yorum
Deyimsel yorum yönteminde kanun
hükümleri, maddeler, fıkralar ve
bentlerdeki sözcüklerin dildeki anlamları
araştırılır. Bu yöntemde kanun hükmünü
sözüne göre anlamlandırmak esastır.
Kanunun lafzı, onun sözü, açık ifadesi,
yani metnin kendisidir. Kanunun ruhu
ise, kanunun bütününde baskın olan
esaslara ve maddelerin hukuk sisteminin
Yürütme (İdare) Yorumu
Vergi idaresinin vergi kanunlarını anlayış
ve uygulayış biçimi anlamına gelen idari
yorum, yargı organları açısından bağlayıcı
olmayıp yargı denetimi altındadır. İdari
yorum, genel düzenleyici işlemlerle
(genel tebliğler) yapılırsa genel ve soyut,
bireysel işlemlerle (özelgeler) yapılırsa
özel ve somut nitelik taşır.
Yorumlayan Makamına Göre
Yorum Türleri
Yorumu yapan makama göre yorum
türlerini yasama yorumu, yürütme
yorumu, yargısal yorum ve bilimsel yorum
şeklinde dörde ayırmak mümkündür.