KPMG Turkey Publications | Page 107

Bölüm I: Ulusal Düzeyde Sorumlu Vergicilik başvuru kapsamında özellikle Anayasa Mahkemesi tarafından verilen kararlar mükellef haklarının korunması açısından yol gösterici niteliktedir. Bu nedenle vergi idaresinin ve vergi müfettişlerinin sürecin yukarıda belirttiğimiz hukuki bileşenlerini göz ardı etmeden vergi incelemelerini gerçekleştirmeleri büyük önem taşımaktadır. Yeni yasal düzenlemeler yapılmasa dâhi mevcut hukukun uygulanması ve dikkate alınması durumunda uygulamadan kaynaklanan pek çok sorunun giderilmesi mümkün olacaktır. Dolayısıyla vergi inceleme süreçleriyle ilgili sorunlardan ilki ve en önemlisi bu sürecin hukuki bir süreç olduğu, dayanak ve sınırlarının da hukuk kurallarıyla belirli olduğu gerçeğinin bilinmesi ve tarafların buna uygun davranmasının sağlanmasıdır. Mükellef Haklarının Bilinmesi ve Savunulması Vergi inceleme sürecinde en sık görülen sorunlardan biri de süreç boyunca mükelleflerin haklarının kendilerince bilinmemesi, savunulmaması veya gerektiği gibi savunulamamasıdır. Söz konusu haklar mevcut yasal düzenlemelerle belirlenmesine rağmen uygulamada bu hususlara tam anlamıyla riayet edilmediği görülebilmektedir. Örneğin mükellefler inceleme konusu, safhaları ve sonuçları hakkında bilgi talep ettiklerinde bu talepler genellikle karşılık bulmamaktadır. İnceleme elemanları bu hakkı uygulamak konusunda isteksiz davranmakta, mükellefe inceleme konusu hakkında yeterli bilgilendirme yapmadan, kendi varsayımlarına ve planlarına uygun şekilde incelemeyi sonuçlandırmak istemektedirler. İncelemeye başlama tutanağında incelemenin nedeni kısmına zaman zaman “risk analiz sonucu” gibi genel bir ifade kullanılarak inceleme nedeni somutlaştırılmamaktadır. iii İncelemenin devamında da inceleme elemanı kendi çalışma planına göre bilgi ve belgeler isteyerek incelemesini yürütmektedir. “Hakkındaki iddianın ne olduğunu bilmeyen bir mükellefin, inceleme konusuyla ilgili ispat ve savunma haklarını tam olarak kullanması beklenemez. İnceleme ile geniş anlamda yargılama süreci başlamış olmaktadır. Dolayısıyla incelemeye başlanıldığı andan itibaren adil yargılanma hakkına riayet edilerek mükellefin haklarının korunması gerekir.” Süreçte mükellef ise bu çalışmalardan çıkardığı sonuçlarla incelemenin yönünü, mahiyetini anlamaya çalışmaktadır. İncelemenin en önemli dayanağı olan inceleme tutanağının imzalanması sırasında dâhi incelemenin sonuçlarına dair bilgi verilmemektedir. Ancak bu sorunu ortadan kaldırmak amacıyla yakın zamanda Maliye Bakanlığı’nca çok olumlu bulduğumuz bir düzenleme yapılmıştır.iii Buna göre artık incelemeye alınan mükellefler tutanak aşamasında incelemenin muhtemel sonuçlarını öğrenebilecek, bu bilgilendirme çerçevesinde tutanağı imzalayacak ve muhtemelen vergi inceleme raporunda herhangi bir sürprizle karşılaşmayacaklardır. Uygulamanın standart hâle getirilmesi açısından yapılacak bir düzenleme ile başta bilgilendirmenin yazılı olarak yapılması, tutanağa geçirilmesi sağlanmalı ve 6.11.2015 tarih ve 29524 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanan yönetmelikle “Vergi incelemelerinde uyulacak usul ve esaslar hakkında yönetmelik”’ in 16 ncı maddesine eklenen fıkra “Tutanakta yer alan hususların vergi kanunları karşısında yapılması muhtemel işlemler bakımından ispatlama vasıtası olduğu ve yapılması muhtemel işlemlerin neler olduğu mükellefe izah edilir.”