KPMG Turkey Publications | Page 106

Bölüm I : Ulusal Düzeyde Sorumlu Vergicilik
Başlıca Sorunlar ve Çözüm Önerileri Vergi inceleme süreçleriyle ilgili tespitleri ele almadan öncelikle şu hususu vurgulamakta yarar görülmektedir : Vergi incelemelerinin kayıt dışı ekonominin azalmasına , vergiye gönüllü uyumun artmasına yapacağı katkı yadsınamaz . Ancak tek başına vergi incelemeleriyle maliye ve vergi politika amaçlarına ulaşmak mümkün değildir . Bu anlamda vergi ve demokrasi , vergi ahlakı , vergi adaleti , verginin tabana yayılması , vergiye gönüllü uyum , kayıt dışı ekonomi ile mücadele , vergi gelirlerinin toplanması , vergi yükü , vergi afları gibi temel vergi politikalarının önemini göz ardı etmemek gerekir . İyi işleyen bir vergi sisteminin oluşturulması bu politikalara uygun yasal düzenlemelerin hayata geçirilmesini ve tutarlılıkla uygulanmasını gerektirir . Vergi incelemesinin bu amaçlar içerisindeki rolünün sınırlı olduğu unutulmamalıdır .
Tarafsız bir gözle bakıldığında son yıllarda yapılan yasal düzenlemeler kısmi iyileştirmeler sağlasa da vergi incelemesi ile ilgili süreçlerde hâlâ bazı sorunların devam ettiğini belirtmemiz gerekir . Vergileme ilişkisinin değişken ve karmaşık yapısı dikkate alındığında vergi inceleme süreçleriyle ilgili yeni sorunlarla karşılaşılması doğal olmakla beraber buna cevap verecek reformların , düzenlemelerin yapılması da ihtiyaç hâline gelmektedir . Bu çerçevede aşağıda belirtilen sorun ve çözümlerin yeni Vergi Usul Kanunu ( VUK ) hazırlık çalışmalarının yapıldığı bugünlerde dile getirilmesini sorumlu vergicilik anlayışının gereği olarak görmekteyiz .
Vergi İnceleme Sürecinin Hukuki Bir Süreç Olduğu Gerçeğinin Göz Ardı Edilmemesi Vergi idaresi mükelleflerin vergi yasalarına uyup uymadıklarını denetleme işlevini , yoklama , arama ve bilgi toplama yanında çok büyük oranda vergi incelemeleri ile sağlamaktadır . Yasal düzenlemelere rağmen , vergi kültürü ve ahlakına bağlı olarak mükelleflerin beyan ödevini hiç yerine getirmemesi veya eksik , hatalı yerine getirmesi mümkündür . VUK ’ un 135-141 ’ inci maddelerine göre , vergiyi doğuran olayı ve mükellefiyetle ilgili durumları ortaya çıkarmak , beyanların doğruluğuna saptamak üzere idareye tanınan en önemli hukuksal araç vergi incelemesidir .

“ Vergi inceleme süreçleriyle ilgili sorunlardan ilki ve en önemlisi bu sürecin hukuki bir süreç olduğu , dayanak ve sınırlarının da hukuk kurallarıyla belirli olduğu gerçeğinin bilinmesi ve tarafların buna uygun davranmasının sağlanmasıdır .”

Ancak başta Anayasa olmak üzere , vergi kanunları ve vergi inceleme yönetmelikleri gibi yasal düzenlemeler vergi incelemesinin yasal dayanaklarını oluşturur ve sürecin sınırlarını belirler . Avrupa Birliği Adalet Divanı ’ na göre ayrımcılıktan kaçınıldığı sürece vergi denetim usulleri üye devletlerin egemenlik yetkileri içinde görülmektedir . Bununla birlikte OECD ’ nin vergi idarelerinin çalışmasına ve işbirliğine yönelik olarak yaptığı çalışmalar , Avrupa Konseyi ’ nin çalışmaları , Birleşmiş Milletler ’ in ihtisas kuruluşlarının çalışmaları ve AB müktesebatında yaralan düzenlemeler kimi zaman bağlayıcı kimi zaman da yol gösterici düzenlemeler olarak değerlendirilmekte ve iç hukuktaki yasal düzenlemelere kaynaklık etmektedir . 2 Ayrıca ulusal ve uluslararası mahkeme kararları da uygulamalara yön vermektedir . Son dönemde bireysel
Sorumlu Vergicilik 93