Geopolitics Magazine March - April 2015 ( 8th Edition ) | Page 21

Geopolitics & Daily News Magazine
Πολλοί θεωρούν ότι η μόνη δίκαια υπόθεση είναι η αυτοάμυνα. Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, κάθε
κράτος το οποίο κηρύσσει πόλεμο για λόγους εκτός της αυτοάμυνας, διαπράττει το έγκλημα του
επιθετικού πολέμου. Ο πόλεμος δε δικαιολογείται όταν διεξάγεται για λόγους εθνικής δόξας, διόρθωσης
λαθών του παρελθόντος, εδαφικών διεκδικήσεων, ή για οποιονδήποτε λόγο ο οποίος δεν έχει σχέση με
την άμυνα22. Παρ’ όλα αυτά, η αρχή της αυτοάμυνας μπορεί να ερμηνευτεί διασταλτικά και τελικά να
προβλέπει επιθετικές ενέργειες. Έτσι, ο επιθετικός πόλεμος επιτρέπεται εάν έχει ως στόχο να
ανταποδώσει ένα κακό το οποίο έχει ήδη διαπραχθεί ή να προλάβει μια επικείμενη επίθεση. Αυτή η
τελευταία περίπτωση είναι και η πλέον αμφισβητήσιμη (και επικίνδυνη), δεδομένου ότι παρέχει τη
δικαιολογία για την κήρυξη και διεξαγωγή προληπτικού πολέμου.
2.

Νόμιμη δικαιοδοσία (Legal authority)

Σύμφωνα με το κριτήριο αυτό, ο πόλεμος μπορεί να είναι δίκαιος μόνον εάν έχει κηρυχθεί από μια
κυρίαρχη κρατική αρχή. Άτομα ή ομάδες, των οποίων η εξουσία δεν προέρχεται από τα μέλη της
κοινωνίας, ακόμη και εάν η υπόθεσή τους είναι δίκαια, δεν νομιμοποιούνται να κηρύξουν δίκαιο πόλεμο.
Εάν μια κυβέρνηση είναι νόμιμη, δηλαδή συγκεντρώνει την εμπιστοσύνη του λαού της και δεν κυβερνά
αυθαίρετα, τότε η εκχώρηση του δικαιώματος κήρυξης πολέμου στα κατάλληλα όργανά της είναι και
αυτή νόμιμη. Όμως, όσο λιγότερο σωστή και δίκαια είναι η μορφή διακυβέρνησης, τόσο αμφισβητήσιμη
είναι η δικαιοδοσία της όσον αφορά στην κήρυξη του πολέμου. Συμπερασματικά, μόνο οι νομίμως
εκλεγμένες δημόσιες αρχές έχουν το δικαίωμα της προσφυγής στη χρήση βίας και της κήρυξης πολέμου.
3.

Καλές προθέσεις (Right intentions)

Η γενική ιδέα είναι ότι ο πόλεμος θα πρέπει να διεξάγεται για λόγους δικαίου (αποκατάστασης μιας
δίκαιας ειρήνης) και όχι για λόγους στενά εννοούμενου εθνικού συμφέροντος23. Κατά συνέπεια ο
πόλεμος δεν μπορεί να θεωρηθεί δίκαιος όταν λόγοι εθνικού συμφέροντος υπερισχύουν της αρχής της
καταπολέμησης της επιθετικότητας. Το κριτήριο των καλών προθέσεων συνδέεται με τη διεξαγωγή του
πολέμου (jus in bello) και απαγορεύει ενέργειες αντεκδίκησης και αδιάκριτης βίας. Όμως, το θέμα των
καλών προθέσεων δημιουργεί προβλήματα πρακτικής εφαρμογής και συνεπειών, τα οποία θα πρέπει να
εξετασθούν πριν την προσφυγή στον πόλεμο, επιβεβαιώνοντας την ρήση ότι ο δρόμος προς την κόλαση
είναι στρωμένος με καλές προθέσεις.
4.

Πιθανότητα επιτυχίας (Probability of success)

Η κεντρική ιδέα του κριτηρίου αυτού είναι ότι η ανθρώπινη ζωή και οι οικονομικοί πόροι δεν πρέπει να
θυσιάζονται για μάταιες υποθέσεις, οι οποίες δεν έχουν καμία πιθανότητα επιτυχίας. Η χρήση της
στρατιωτικής ισχύος, για να μπορεί να θεωρηθεί δίκαια, πρέπει να έχει κάποια λογική πιθανότητα
επιτυχίας24. Η εκτίμηση της πιθανότητας επιτυχίας της χρήσης στρατιωτικής ισχύος απαιτεί
υπολογισμούς. Η ιδέα όμως του υπολογισμού των κερδών δημιουργεί ηθικά και πρακτικά προβλήματα,
όπως γίνεται φανερό από τα παρακάτω ερωτήματα25.





Μήπως κάποιος δεν πρέπει να προστρέξει σε βοήθεια ενός ανθρώπου ή να κηρύξει πόλεμο εάν
δεν υπάρχει λογική πιθανότητα επιτυχίας;
Είναι σωστό να αποδεχόμαστε την επιθετικότητα επειδή το κόστος της μη αποδοχής της μπορεί
να είναι απαγορευτικό;
Δεν είναι μερικές φορές ηθικά επιτρεπτή η αντιμετώπιση μεγαλύτερης στρατιωτικής δύναμης,
όπως ο Λεωνίδας τους Πέρσες στις Θερμοπύλες, οι Φιλανδοί τους Ρώσους το 1940, οι Έλληνες
τους Γερμανού ς το 1941, απλώς και μόνο για λόγους εθνικής αυτό-εκτίμησης;
Ποιός μπορεί να κρίνει εκ των προτέρων ποιές είναι οι πιθανότητες επιτυχίας ενός εγχειρήματος,
ειδικά στην περίπτωση του πολέμου του οποίου η έκβαση βασίζεται σε παράγοντες που κάθε

22

Ο.π.
William Boyles, Right intention is the essence of a just war, www.honors.olemiss.edu
24
Journal of Military Ethics, Special issue, The just war tradition and the crisis of jus ad bellum, volume 10, Issue 3, 2011 κ αθώς
και η ιστοσελίδα www.plato.stanford.edu/entries/war σε σχετική ανάλυση για τον πόλεμο.
25
http://www.warandstrategy.gr/theoria-polemou/22-i-ithiki-tou-polemou.
23

Geopolitics.com.gr all rights reserved 2015

Page 19