Geopolitics Magazine January - February 2016

Πώς θα επιστρέψει η ανάπτυξη στη Γηραιά Ήπειρο; Με ποιον τρόπο θα χρηματοδοτείται, αφού οι τράπεζες δεν διαδραματίζουν πια επαρκώς τον βασικό διαμεσολαβητικό τους ρόλο; Πώς θα μειωθεί η ανεργία, η φτώχεια και ο κοινωνικός αποκλεισμός; Ποια θα είναι η νέα μορφή του ευρωπαϊκού κοινωνικού κράτους ή μήπως δεν θα έχει μορφή γιατί απλά θα εξαφανιστεί. Και εφόσον η Ευρώπη δεν βρίσκει διέξοδο ή καλύτερα τη χρυσή τομή υπεισέρχονται κι άλλα ερωτήματα, αν ξεφύγουμε από τον μικρόκοσμο των δικών μας προβλημάτων και δούμε ξεκάθαρα το πρόβλημα μέρος του οποίου είμαστε και εμείς, το οποίο δεν είναι άλλο απ΄την αδυναμία του καπιταλιστικού συστήματος να χρηματοδοτεί πια την ανάπτυξη. Έτσι διερωτάται κανείς σε ποια φάση βρίσκεται σήμερα το καπιταλιστικό σύστημα; Ζούμε τον κανόνα ή την εξαίρεση; Το 2008, η Ευρώπη κλήθηκε να αντιμετωπίσει τις παραπάνω προκλήσεις όντας αδύναμη, αθωράκιστη και δυσκίνητη. Αδύναμη διότι είχε να αντιμετωπίσει δημοσιονομικές ανισορροπίες π.χ κράτη -μέλη με έλλειμμα έως 3% αλλά τεράστιο χρέος (σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, το 2007 το δημόσιο χρέος της Ιταλίας ανερχόταν στο 99,7% ενώ είχε έλλειμμα μόνο 1,5% ενώ το Βέλγιο είχε δημόσιο χρέος 86,9% και πρωτογενές πλεόνασμα 0,1%) αλλά και κράτη με πολύ μεγάλο έλλειμμα όπως η Ελλάδα. Σ΄αυτές τις ανισορροπίες προστέθηκαν και νέες από τη διάσωση του τραπεζικού συστήματος από τα κράτη-μέλη. Αθωράκιστη βρέθηκε γιατί είχε μεγάλα θεσμικά ελλείμματα στην αρχιτεκτονική του ευρώ, τα οποία τα κάλυπτε η ευημερία των προηγούμενων ετών και που φάνηκαν όμως κρίσιμα υπό την εμφάνιση κάποιου εξωγενούς οικονομικού σοκ. Φυσικά κανείς δεν είχε φανταστεί πως η ΕΕ θα βίωνε μία επίθεση έναντι του δημόσιου χρέους κάθε κράτους μέλους της ξεχωριστά. Γι αυτό το λόγο δεν υπήρχε ένας μηχανισμός χρηματοδοτικής ενίσχυσης (a lender of last resort) στον οποίο θα μπορούν να καταφύγουν τα κράτημέλη σε περίπτωση αδυναμίας άντλησης δανειακών κεφαλαίων από τις αγορές κεφαλαίου. Πρόκειται για μεγάλο έλλειμμα της ευρωπαϊκής οικονομικής αρχιτεκτονικής, αφού ούτε η ομοσπονδοποίηση έχει προχωρήσει ώστε ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός να διασώζει και να συνδράμει τις περιφέρειες της ένωσης που αντιμετωπίζουν προβλήματα, όπως γίνεται στις ΗΠΑ. Αποδείχθηκε όμως και εξαιρετικά δυσκίνητη όντας αγκιστρωμένη σε ιδεολογικές ακαμψίες σχετικά με το μείγμα οικονομικής πολιτικής που εφαρμόζει, μένοντας σταθερά πιστή στις αρχές του μακροοικονομικού μοντέλου της Νέας Συναίνεσης. Ένα μοντέλο που έχει υποστεί δριμεία κριτική για την αναποτελεσματικότητα του, όταν η οικονομία βρίσκεται σε ύφεση. Δυσκίνητη όμως φάνηκε κα

Geopolitics Magazine January - February 2016 | Page 50